ORIGINAL_ARTICLE
نقش سرمایه اجتماعی در مشارکت شهروندان در امور پارک های جنگلی (مطالعۀ موردی: شهر تهران)
هدف از این تحقیق توصیفی- پیمایشی، بررسی نقش سرمایه اجتماعی در مشارکت شهروندان در امور پارکهای جنگلی تهران است. جامعه آماری تحقیق، بازدیدکنندگان پارکهای جنگلی شهر تهران (چیتگر، لویزان، طالقانی و سرخهحصار) بودند. با استفاده از فرمول کوکران و روش نمونهگیری تصادفی ساده، 205 نفر بهعنوان نمونه تعیین شدند. ابزار تحقیق، پرسشنامهای بود که روایی آن بر اساس پانل متخصصان تأیید شد و برای تعیین پایایی بخشهای مختلف، از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد (94/0 تا 86/0). دادهها با استفاده از نرمافزار SPSS تجزیه و تحلیل شدند. نتایج تحلیل همبستگی نشان داد که بین مشارکت شهروندان در امور پارکهای جنگلی و سرمایه اجتماعی در سطح یک درصد رابطه مثبت و معنیداری وجود دارد. تحلیل واریانس نیز نشان داد که بین مشارکت شهروندان در امور پارکهای جنگلی و سطوح مختلف سرمایه اجتماعی در سطح پنج درصد تفاوت معنیدار وجود دارد. در تحلیل رگرسیونی گام به گام نیز بهترتیب هفت متغیر وارد تحلیل شدند که در مجموع حدود 2/66 درصد از واریانس تمایل به مشارکت شهروندان در امور پارکهای جنگلی را تبیین کردند. به این ترتیب مشارکت و سرمایه اجتماعی، ارتباط دوسویه و متقابلی دارند. به موجب این، افزایش سطح سرمایه اجتماعی در شهروندان و بهدنبال آن ایجاد تمایل در افراد برای مشارکت در امور شهری مانند فعالیت در پارکهای جنگلی و فضاهای سبز، موضوعی مهم و انکارناپذیر است. بنابراین، سرمایه اجتماعی در این بخش اهمیت زیادی دارد و توجه به شاخصها و مؤلفههای آن و ارتقای سطح سرمایه اجتماعی در این جوامع و ذینفعان، میتواند نقش مهمی در پیشبرد اهداف آرمانی این بخش حیاتی ایفا کند.
https://www.ijf-isaforestry.ir/article_4355_30cadec0a54470d6381970e40a75cc8a.pdf
2011-01-01
273
285
سرمایه اجتماعی
مشارکت
شهروندان
پارک¬های جنگلی
ORIGINAL_ARTICLE
کوبیدگی و به همخوردگی خاک جنگل در اثر خروج چوب با اسکیدر چرخ لاستیکی (مطالعه موردی: جنگل خیرود)
استفاده از اسکیدرهای چرخ لاستیکی، عملیاتی معمول برای خروج چوب از عرصه قطع است، هرچند مشکلات زیستمحیطی زیادی را سبب میشود. هدف از این تحقیق بررسی تأثیر درصد شیب، تعداد عبور اسکیدر، عمق و رطوبت خاک در مسیرهای چوبکشی بر کوبیدگی خاکهای ریزدانه و در مرحله بعد، کمی کردن این آثار است. این پژوهش در قالب طرح فاکتوریل کاملاً تصادفی در جنگل آموزشی و پژوهشی خیرود اجرا شد. آثار شیب در چهار گروه 0، 10، 10- و 20- درصد و عمق خاک در 5، 15 و 25 سانتیمتری از سطح خاک اندازهگیری شد. همچنین آثار رطوبت خاک در سه دسته 30-20، 40- 30 و 50-40 درصد اندازهگیری شد. سطوح متفاوت کوبیدگی نیز بر اساس تعداد عبور اسکیدر عبارتند از 1، 5، 8، 10، 15، 20، 25 و 30 بار تردد. افزایش دفعات عبور اسکیدر، وزن مخصوص ظاهری را افزایش میدهد، ولی بیشترین درصد افزایش وزن مخصوص ظاهری در اثر عبور اولیه اسکیدر رخ داده است. کوبیدگی خاک در شیب رو به بالا (در جهت چوبکشی) بیشتر از شیب رو به پایین است. همچنین افزایش وزن مخصوص خاک در اثر چوبکشی تا عمق 30 سانتیمتری نیز درخور توجه است. وزن مخصوص ظاهری خاک در عمقهای 5، 15 و 25 سانتیمتر بهترتیب بهطور میانگین 35، 22 و 17 درصد بیشتر از وزن مخصوص در خاکهای دستنخورده (شاهد) است.
https://www.ijf-isaforestry.ir/article_4356_1c048d3fa71176d184bd13da2d06339d.pdf
2011-01-01
287
298
اسکیدر چرخ لاستیکی
کوبیدگی خاک
به¬همخوردگی
شیب و وزن مخصوص
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی حاشیه بازاریابی چوب های راش، ممرز، توسکا و افرا (مطالعه موردی: جنگل شفارود در استان گیلان)
هدف از این تحقیق، ارزیابی و تحلیل مدلهای حاشیه بازاریابی چوبهای جنگلی با توجه به نوع گونه، درجهبندی گردهبینه و نوع وسیله حمل و نقل است. به این منظور اطلاعات مربوط به قیمت پیشنهادی و قیمت فروش گردهبینههای راش، توسکا، ممرز و افرای تولیدی سال 1387 جنگل شفارود و همچنین هزینههای مربوط به تبدیل گردهبینه، حمل و نقل و فروش ضایعات، از راه مصاحبه جمعآوری شد. بر اساس این اطلاعات، شاخصهای مختلف مانند حاشیه بازاریابی، سهم قیمت تولیدکنندگان از قیمت پرداختی مصرفکنندگان و سود بازاررسانی محاسبه شد. برای دستیابی به تأثیر عاملهای نوع گونه، درجهبندی گردهبینه و نوع وسیله حمل و نقل بر حاشیه بازاریابی از تجزیه و تحلیل واریانس یکطرفه در سطح احتمال 5 درصد با استفاده از نرمافزارSPSS 13 بهره گرفته شد. گروهبندی میانگینها نیز بر اساس روش دانکن انجام گرفت. نتایج نشان میدهد که اثر نوع گونه و درجه گردهبینه بر حاشیه بازاریابی معنیدار است، درحالیکه نوع وسیله حمل و نقل بر آن تأثیر معنیداری ندارد. این تحقیق نشان داد که حاشیه بازاریابی و در نتیجه مقدار سود بازاررسانی بهترتیب از گونههای راش، ممرز، توسکا به گونه افرا کاهش مییابد. حاشیه بازاریابی و در نتیجه مقدار سود بازاررسانی درجات پایینتر گرده بینه، بیشتر برآورد شد.
https://www.ijf-isaforestry.ir/article_4362_ff77ba975426b9928a5cda70c54585de.pdf
2011-01-01
299
307
حاشیه بازاریابی
سود بازاررسانی
قیمت گرده¬بینه
جنگل شفارود
ORIGINAL_ARTICLE
کاربرد فرایند تحلیل شبکه ای (ANP) در تعیین اولویت خروج دام از جنگل و ساماندهی جنگل نشینان (مطالعه موردی: سری باباکوه، حوضه آبخیز دو گیلان)
دامداری سنتی ساکنان عرصههای جنگلی، همواره بهعنوان معضلی اجتماعی- اقتصادی که مانع اجرای کامل طرحهای جنگلداری میشود، مطرح است. سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری در مواجهه با این مشکل دو رویکرد بهبود و تغییر نظام جنگلنشینی آبادیهای با جمعیت بیش از بیست خانوار و جابهجایی و تجمیع خانوادههای ساکن در آبادیهای کوچک با جمعیت کمتر از بیست خانوار را در پیش گرفته است. بنا به دلایلی چون محدود بودن منابع مالی، باید در تعیین اولویتها به معیارهای کمی و کیفی متعددی توجه کرد. در این تحقیق، معیارها و زیرمعیارهایی (شاخصها) برای تعیین اولویت دامداران جنگلنشین در قالب یک مدل تدوین شد و بهکمک تصمیمسازی گروهی و با استفاده از فرایند تحلیل شبکهای، ارزیابی انجام گرفت. ارزیابی نتایج، کارایی مطلوب این شیوه را تأیید کرد. علاوه بر این، نتایج نشان داد جمعیت دام، جمعیت آبادی (تعداد خانوار) و دامداری بهعنوان منبع درآمد خانوار از بیشترین اهمیت در تعیین اولویت گزینهها برخوردارند.
https://www.ijf-isaforestry.ir/article_4357_461f24fafba071ace6eba4716b212b09.pdf
2011-01-01
309
321
فرایند تحلیل شبکه¬ای
دامداری سنتی
خروج دام
جنگلداری
حمیدرضا
سعیدی
hrsaidi@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری جنگلداری دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس
LEAD_AUTHOR
اکبر
نجفی
a.najafi@modares.ac.ir
2
استادیار گروه جنگلداری دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس نور
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی صحت روش نمونه برداری فاصله ای نزدیک ترین فرد در جنگل های بلوط غرب
روش نمونهبرداری نزدیکترین فرد یکی از روشهای نمونهبرداری فاصلهای است که برای اندازهگیری تراکم (تعداد در واحد سطح) و تاجپوشش گیاهان بهکار میرود. برای برآورد تراکم با این روش روابط مختلفی ارائه شده است. در این بررسی کاربرد این روابط (با توجه بهمعیار صحت) بهمنظور برآورد تعداد در هکتار و درصد تاجپوشش درختان در جنگلهای بلوط زاگرس در جنگل آموزشی، پژوهشی دانشگاه رازی کرمانشاه بررسی شد. در محدودهای به مساحت50 هکتار که قبلأ در آن آماربرداری صددرصد انجام شده بود، 50 نقطه نمونهبرداری برای روش نمونهبرداری فاصلهای نزدیکترین فرد بهصورت منظم با شروع نقطه تصادفی برداشت شد و برای برآورد تعداد در هکتار از روابط مختلف مربوط به این روش استفاده شد. نتایج بهدستآمده نشان میدهد که برای برآورد تعداد در هکتار درختان در جنگل مورد بررسی، با توجه به معیار صحّت قابل قبول (صحّت کمتر از 10 درصد)، روابط ارائهشده توسط Morisita و Batcheler & Bell از بین روابط ارائهشده مناسب هستند و برای برآورد درصد تاجپوشش درختان هیچکدام از روابط ارائهشده مناسب نیست.
https://www.ijf-isaforestry.ir/article_4358_63b0f261f5273e7cbfe850efbe892417.pdf
2011-01-01
323
330
روش فاصلهای
نزدیک ترین فرد
تراکم
تاج پوشش
صحت
جنگلهای زاگرس
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تأثیرات قدرت رسمی و غیررسمی سازمانها در تخصیص بودجه (مطالعۀ حوزه منابع طبیعی در برنامه چهارم توسعه استان کهگیلویه و بویراحمد)
بودجه از ابزارهای اساسی اجرای سیاستها و برنامههاست. یکی از ابعادی که در بحثهای بودجه، کم و بیش از آن غفلت شده، رابطه قدرت دیوانی-سیاسی و بودجه است. این پژوهش با هدف بررسی و تحلیل تأثیر قدرتهای رسمی و غیررسمی بهعنوان عوامل مؤثر بر تخصیص مقدار بودجه صورت گرفته است. تخصیص بودجه در حوزه منابع طبیعی بهدلیل غلبه کنونی عملکرد حفاظتی آن بر عملکرد تولیدی با توجه به تخریبهای گسترده، اهمیت بسزایی دارد و مدیریت پایدار این منابع، در شرایط کنونی هزینهبر است. استان کهگیلویه و بویراحمد بهدلیل حضور نهادهای مردمی در مدیریت منابع طبیعی با پیشینه ایلیاتی، حفظ ریشههای قومی و قبیلهای و غلبه "روابط" (عرف) بر "ضوابط" (قانون) در سیاستگذاری و مدیریت استان انتخاب شده است. همچنین از رویکرد تحلیل شبکهای برای ترسیم شبکه روابط رسمی و غیررسمی سازمانهای مرتبط با منابع طبیعی و تحلیل کانونهای قدرت رسمی و غیررسمی بر اساس مرکزیت درجه، مرکزیت بینابینی و بردارویژه سازمانها استفاده شد. برقراری ارتباط رگرسیونی میان این مرکزیتها و مقدار بودجه تخصیصیافته سازمانها با استفاده از رویکرد تحلیل شبکهای نشان داد که ارتباط با کانون اصلی قدرت (استانداری) بر تخصیص مقدار بودجه مؤثر بوده و قدرت غیررسمی میتواند بیش از قدرت رسمی، بر تخصیص بودجه مؤثر باشد. رویکرد تحلیل شبکهای میتواند برای اجرای پژوهشهای بیشتر با محوریت "روابط" و "قدرت" در راستای حفاظت و مدیریت بهتر منابع طبیعی سودمند باشد.
https://www.ijf-isaforestry.ir/article_4359_9bf2723b5e8ef54ffba958d5bd204acf.pdf
2011-01-01
331
343
قدرت رسمی
قدرت غیررسمی
تحلیل شبکهای
تخصیص بودجه
منابع طبیعی
استان کهگیلویه و بویراحمد
ORIGINAL_ARTICLE
مطالعۀ تغییرات رویش درختان چنار پنج منطقۀ شهر تهران
شهر تهران، پایتخت ایران از کلانشهرهای بزرگ دنیاست که جمعیتی نزدیک به هشت میلیون نفر را در خود جای داده است. بههمین دلیل سالیانه با وجود اعمال مدیریتهای جنبی فراوان، بر آلودگی این شهر افزوده شده است. انتخاب گیاهان متناسب با محیط، در طراحی فضای سبز، بسیار کارامد است. درختان با توجه به عمر طولانی خود بهعنوان موجودات زنده، میتوانند بهترین و دقیقترین شاخص برای تحقیق روی تنشهای محیطی باشند. در این تحقیق، ابتدا 60 پایه از گونۀ چنار (Platanus orientalis) در پنج منطقۀ تهران با اندازههای مختلف آلودگی و جمعیت و براساس نقشۀ آلودگی شهر تهران نشانهگذاری شد. پس از نمونهبرداری، با استفاده از متۀ سالسنج در دو جهت عمود برهم و در ارتفاع برابر سینه، مقدار رویش سالیانه 25 سال گذشته تعیین شد. نتایج بهدستآمده حاکی از آن است که رویش درختان چنار بهویژه طی10 سال اخیر بهشدت کاهش یافته است، درحالیکه درختان چنار بررسیشده با قطر برابر سینه متوسط 36 سانتیمتر، هنوز در دورۀ جوانی و رویش مطلوب هستند. محاسبات آماری انجامگرفته روی مقدار رویش نشان میدهد که مناطق سعادتآباد و آزادی نسبت به دیگر مناطق دارای رویش بیشتر و مناطق یخچال و نارمک دارای رویش کمتر هستند و منطقه مفتح در حد واسط مناطق دیگر از نظر رویش قرار دارد. مقایسه نتایج با دادههای بارندگی نشان میدهد که نوسان رویشی با تغییرات بارندگی همخوانی ندارد که ممکن است نشاندهنده دیگر عوامل اثرگذار مانند آلایندههای هوا بر رویش باشد.
https://www.ijf-isaforestry.ir/article_4360_24148949684be6d6336dc00fd1c10789.pdf
2011-01-01
345
355
آلودگی هوا
تهران
پایش
چنار
ٌٌٌٌٌٌُُ حلقه¬های رویشی
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تأثیر گونههای گز، تاغ و اشنان بر خاک در منطقه چاهافضل یزد
هدف از انجام این پژوهش بررسی چگونگی تأثیرگذاری گونههای اشنان، تاغ و گز بر خصوصیات خاک است. در منطقة مورد بررسی، تاغ و گز بهصورت دستکاشت و اشنان بهصورت طبیعی وجود دارد. نمونهبرداری از خاک به روش تصادفی- سیستماتیک و در ابتدا و انتهای هر یک از چهار ترانسکت منظور شده برای هر گونه انجام شد بهطوریکه در پای هر یک از گیاهان مورد بررسی از دو عمق 30-0 و60-30 سانتیمتر در آذر ماه 1386، نمونه خاک تهیه شد. همین بررسی در سه عرصة مشابه و مجاور ولی بدون پوشش گونههای نامبرده، بهعنوان شاهد انجام شد. خصوصیات خاک شامل بافت خاک، هدایت الکتریکی، اسیدیته، کربن، نیتروژن، فسفر، پتاسیم و مواد آلی اندازهگیری و بهمنظور تجزیه و تحلیل نتایج از آزمون تی استفاده شد. نتایج بیانگر افزایش معنیدار پتاسیم و کاهش هدایت الکتریکی در عرصة تاغکاری است. همچنین در اراضی زیر کشت گونة گز افزایش معنیداری در مقدار کربن، نسبت کربن به نیتروژن، پتاسیم، ماده آلی و واکنش خاک مشاهده شد. در این اراضی تمام خصوصیات اندازهگیریشده در خاک زیر گیاه مقادیر بیشتری را نسبت به خاک منطقة شاهد نشان داد. در مناطق تحت پوشش گیاه اشنان کاهش معنیدار در مقدار مادهآلی مشاهده شد.
https://www.ijf-isaforestry.ir/article_4361_67a36f3d78019609ecfa4b0db347d7bd.pdf
2011-01-01
357
365
مناطق خشک
خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک
چاهافضل یزد