ORIGINAL_ARTICLE
وسعت، الگو، اندازه و توزیع صدمه به درختان در اثر عملیات چوبکشی (مطالعۀ موردی: جنگل خیرود)
توسعه و گسترش سیستمهای بهرهبرداری، تسهیل نمودن عملیات از نظر فیزیکی، بهصرفه بودن از نظر اقتصادی و ایجاد راهحلهای زیستمحیطی سالم است. دادههای صدمه به تودۀ باقیمانده از یک تودۀ آمیختۀ پهنبرگ در جنگل خیرود جمعآوری شد. در این تحقیق سیستم بهرهبرداری گردهبینه کوتاه با استفاده از اسکیدر چرخ لاستیکی تیمبرجک C450 مورد عمل قرار گرفت. هدف از این تحقیق ارزیابی صدمه به تنه، ریشهها، وسعت صدمهدیدگی، الگو، اندازه و توزیع صدمات با استفاده از نمونهبرداری منظم با شروع تصادفی و قطعهنمونههایی با مساحت ثابت است. نتایج نشان داد که زخمها به 4/16 درصد درختان باقیمانده وارد شده است، ولی شدت زخمها در بین گونهها متفاوت است. 46 درصد از زخمها در تمام گونهها دارای اندازۀ کوچک (کوچکتر از 500 سانتیمتر مربع) هستند. بیشترین مقدار میانگین صدمه به تنه در 1 متر ابتدایی تنه از زمین (93 درصد) و در محدودۀ 3 متر از خط مرکزی مسیر چوبکشی (4/86 درصد) رخ میدهد. زخمهای عمیق، 79 درصد کل زخمها را شامل میشوند. نتایج نشان میدهد که مونهبندی منطقۀ مورد بررسی بهطور موثری دقت اندازهگیریهای صدمه به تودۀ باقیمانده را بهبود میبخشد.
https://www.ijf-isaforestry.ir/article_4688_a0aa2bbfb3002591b4b6aab42bcc9a6e.pdf
2012-10-01
187
196
جنگل خیرود
بهرهبرداری جنگل
صدمه به تودۀ باقیمانده
مونهبندی
ORIGINAL_ARTICLE
ررسی تغییرات وسعت رویشگاه مانگرو (مطالعۀ موردی: خور گواتر در استان سیستان و بلوچستان)
هدف از این بررسی پایش تغییرات وسعت و تراکم رویشگاه مانگرو در خور گواتر در دورۀ زمانی 49 ساله (1336 تا 1385) است. این رویشگاه تنها از گونۀ حرا (Avicennia marina) تشکیل و در منتهی الیه جنوب شرقی استان سیستان و بلوچستان واقع شده است. در این تحقیق از عکسهای هوایی 1:55.000 و 1:20.000 سالهای1336 و 1345، عکس ماهوارهای Corona سال 1344، تصاویر ماهوارهای لندست سنجندههای TMو ETM مربوط به سالهای 1377 و 1380، تصاویر ماهوارۀ IRS سال 1385 و تصاویر ماهوارۀ Quickbird سال 1385 استفاده شد. نتایج نشان داد که در این دوره، روند تغییرات وسعت این جنگلها یکنواخت نبوده، اما برایند تغییرات مثبت و وسعت آنها از 19/101 به 18/149 هکتار رسیده است. چنین تغییراتی با نرخ رشد متوسط 98/0 هکتار در کل دورۀ مورد بررسی همراه است. عمده این افزایش مربوط به سالهای 1345 تا 1377 است. بهطور کلی میتوان گفت که تا قبل از سال 1345 فرایند غالب رخداده در وسعت این جنگلها، کاهش در هر دو طبقۀ تراکمی (تنک و انبوه) بوده و بین سالهای 1345 تا 1377 افزایش بهویژه در طبقۀ کمتراکم مشاهده میشود و پس از آن تا سال 1385 روند تغییرات کند و منفی بوده است.
https://www.ijf-isaforestry.ir/article_4689_46610049734cccd64156931387982c9a.pdf
2012-10-01
197
207
رویشگاه مانگرو
خور گواتر
استان سیستان و بلوچستان
سنجش از دور
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی عوامل مؤثر در پراکنش گونۀ بادامک (Amygdalus scoparia Spach.) در استان مرکزی
بررسی نیاز رویشگاهی گونههای مهم از نظر پراکنش بهمنظور مدیریت منابع طبیعی (اصلاح، احیا و توسعه) ضروری است. بادامک یکی از گونههای مهم جنگلی استان مرکزی با نام علمی Spach. Amygdalus scoparia است که استفادۀ خوراکی و صنعتی و ارزش محیط زیستی و حفاظتی در شرایط مختلف محیطی دارد. در این پژوهش تأثیر عوامل فیزیوگرافی مانند شکل زمین، جهت، ارتفاع از سطح دریا، شیب و برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک روی برخی ویژگیهای کمی و کیفی این گونه (ارتفاع، قطر تاج، درصد تاجپوشش، تعداد درخت، زادآوری و درصد شادابی) بررسی و تجزیهوتحلیل آماری شد. بیشترین ارتفاع درخت و قطر تاج در جهتهای شمالی و شرقی، بیشترین درصد تاجپوشش و زادآوری در جهت شمالی و فرم دره و طبقۀ ارتفاعی 1500-1000 متری و بیشترین تعداد درخت در جهت جنوبی و فرمهای دامنه و دره و طبقۀ ارتفاعی 1500-1000 و 2000-1500 متری و در شیبهای 20-0 و 35-20 درصد و بیشترین درصد شادابی در جهتهای شمالی و جنوبی، فرمهای دره و دامنه، ارتفاع 1500-1000 متر و شیب 20-0 درصد مشاهده شد. همچنین مشخصههای ارتفاع، قطر تاج، درصد تاجپوشش، تعداد درخت، زادآوری و درصد شادابی در سمت مثبت محور اول پراکنده شدهاند و با مقدار درصد شن خاک همبستگی مثبتی نشان دادهاند.
https://www.ijf-isaforestry.ir/article_4690_94492a4dc6e1a9081125f49598fd0871.pdf
2012-10-01
209
220
استان مرکزی
تحلیل مؤلفه¬های اصلی
فیزیوگرافی
نیاز رویشگاهی
ویژگی¬های خاک
ORIGINAL_ARTICLE
تأثیر تیمارهای شیمیایی و فیزیکی روی جوانه¬زنی بذرهای گونۀ دغدغک (Colutea persica Boiss.)
این تحقیق برای تعیین بهترین تیمار، بهمنظور غلبه بر مشکلات نهفتگی بذرهای Colutea persica و همچنین پیدا کردن بهترین تیمار برای جوانهزنی در بذرهای این گونه انجام گرفت. تیمارهای بهکاررفته در این پژوهش شامل قرار گرفتن بذرها در اسید سولفوریک غلیظ (98 درصد) به مدت نیم ساعت، خراشدهی سطحی از طریق ساییدن، سرمادهی بهمدت 2 هفته، سرمادهی بهمدت 4 هفته، استفاده از اسید جیبرلیک و سرمادهی بهمدت 2 هفته بهصورت همزمان و در نهایت استفاده از آب مقطر بهعنوان شاهد بود. آزمایش بهصورت طرح کاملا تصادفی با 5 تکرار ده تایی در شرایط آزمایشگاهی انجام گرفت که در آن تیمارهای ذکرشده بهعنوان عامل، بررسی شدند. تعداد بذور جوانهزده در تیمارهای مختلف بررسی شد. دادههای بهدستآمده بهوسیلۀ آزمون دانکن (در سطح احتمال 5 درصد) تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که بیشترین درصد جوانهزنی (Gp) و سرعت جوانهزنی (Gr) در بذوری مشاهده شد که تحت تیمار خراشدهی قرار داشتند؛ درصد جوانهزنی در آنها 88 درصد و سرعت جوانهزنی نیز 8 درصد بود که در روز اول بهدست آمد. نتایج این تحقیق نشان داد که عدم جوانهزنی این گونه بهدلیل نفوذناپذیری پوستۀ بذر است و خواب درونی جنین در این گونه مشاهده نشد.
https://www.ijf-isaforestry.ir/article_4691_5439c6607e9cd7672912e2ae9e26f1b1.pdf
2012-10-01
221
229
دغدغک (Colutea persica Boiss.)
جوانه¬زنی
بذر
استراتیفیکاسیون
خراش¬دهی
ORIGINAL_ARTICLE
اندازه¬گیری آسیب وارده به درختچههای سرپا در اثر فعالیت تفرجی در جنگل فندقلو اردبیل
جنگل فندقلوی اردبیل از جمله تفرجگاههای مهم در سطح منطقهای و ملی است. این تحقیق در جنگل مذکور، با هدف تعیین مقدار و شدت آسیب وارد بر درختچههای سرپا در اثر فعالیت تفرجی انجام گرفت. بدین منظور محدودهای از جنگل که پارک جنگلی و تحت تاثیر فعالیتهای تفرجی بود، انتخاب شد. با استفاده از یک شبکة آماربرداری به ابعاد 50×50 متر، 86 قطعه نمونۀ دایرهای به شعاع 5 متر در منطقه پیاده شد. نتایج نشان داد که حدود 56 درصد از قطعات نمونه دچار آسیب متوسط و سنگین شدهاند. بهمنظور تعیین تاثیرگذارترین متغیر، سه متغیر، انتخاب و با روش تحلیل عاملی، تجزیهوتحلیل شد. نتایج تحلیل عاملی نشان داد که عامل طول زخم بهتنهایی حدود 71 درصد از کل واریانس متغیرهای اولیه را بیان میکند. از طرف دیگر نتایج تجزیة واریانس و آزمون توکی نشان داد که از نظر شدت آسیبدیدگی درختچهها، طول و سطح زخم بین طبقات مختلف قطعات نمونه، اختلاف معنیداری وجود دارد (000/0=p). همچنین نتایج نشان داد که بین متغیرهای تعداد درختچههای آسیبدیده و فاصله از حاشیة جنگل ارتباط نمایی وجود دارد. بنابراین نتیجهگیری میشود که فعالیتهای تفرجی، آسیبهای زیادی به جنگل وارد میکند و باید برنامهریزی و مدیریت اصولی برای کاهش این آسیبها صورت گیرد.
https://www.ijf-isaforestry.ir/article_4692_dd4ea983c92ef47157e299292a4275c9.pdf
2012-10-01
231
242
جنگل فندقلو
فعالیت تفرجی
قطعه نمونه
حاشیة جنگل
طبقة قطعه نمونه
تحلیل عاملی
ORIGINAL_ARTICLE
برآورد مدل و هزینۀ تولید اسکیدر چرخ زنجیری زتور در جهت چوبکشی رو به پایین (مطالعۀ موردی: جنگل آموزشی-پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس)
امروزه با گسترش مکانیزاسیون، ارزیابی مقدار تولید و محاسبۀ هزینۀ متوسط در ساعتی سیستمهای چوبکشی بهمنظور شناسایی و استفادۀ بهینه از آنها ضروری است. به این منظور، در این تحقیق مدل ریاضی تولید و هزینۀ اسکیدر چرخ زنجیری زتور در جنگل آموزشی-پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس بررسی شد. برای بررسی اجزای کار ماشین در مسیر چوبکشی رو به پایین از زمانسنجی پیوسته و بهمنظور ارائۀ مدل تولید از رگرسیون چندمتغیره استفاده شد. نتایج نشان داد که متغیرهای فاصلۀ چوبکشی، شیب و حجم بار در هر نوبت چوبکشی بر زمان هر نوبت چوبکشی تأثیر میگذارد. تأخیرها 94/14 درصد از زمان چوبکشی را شامل میشوند که 44 درصد از این تأخیرها، مربوط به تأخیر فنی (تأخیر اجتنابناپذیر) است و تأخیر شخصی و اجرایی بهترتیب 33 و 21 درصد از تأخیرها را تشکیل میدهند. مقدار تولید زتور بدون در نظر گرفتن زمان تأخیر 84/5 مترمکعب در ساعت و با در نظر گرفتن زمان تأخیر 98/4 مترمکعب در ساعت برآورد شده است. هزینۀ متوسط سیستم 265678 ریال در ساعت و برای منطقۀ مورد نظر 54330 ریال در هر مترمکعب بهدست آمد. بهدلیل کم بودن سرعت و بازده زتور، این سیستم برای عملیات چوبکشی در فواصل طولانی مناسب نیست، ولی از آنجا که قدرت این ماشین زیاد و استقرار آن سریع است، بهکارگیری این سیستم بهطور ترکیبی با دیگر سیستمها توصیه میشود.
https://www.ijf-isaforestry.ir/article_4693_65b28cc021e333c7a12ed62b50a9301b.pdf
2012-10-01
243
252
چوبکشی زمینی
اسکیدر زتور
هزینۀ چوبکشی
زمان¬سنجی پیوسته
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی اثربخشی دورههای آموزشی-ترویجی بر کاهش تخلفات مرتبط با منابع طبیعی و عوامل مؤثر برآن (مطالعۀ موردی: شهرستان¬های اردل و کیار در استان چهارمحال و بختیاری)
هدف از تحقیق حاضر بررسی اثربخشی دورههای آموزشی- ترویجی منابع طبیعی بر کاهش تعداد تخلفات مرتبط با منابع طبیعی شامل قطع جنگل، شخم و شیار و چرای خارج از فصل و مازاد دام و تعیین عوامل آنها است. بهاین منظور، اطلاعات دورههای آموزشی- ترویجی و تخلفات بهرهبرداران در یک دورۀ شش ساله (1382 تا 1388) در سطح 17 روستا از توابع شهرستان اردل و کیار استان چهارمحال و بختیاری از ادارۀ کل منابع طبیعی استان گردآوری شد. همچنین اطلاعات اقتصادی و اجتماعی روستا از طریق پرسشنامه از 20 سرپرست خانوار در هر روستا جمعآوری و برای هر روستا میانگینگیری شد. سپس تعداد افراد آموزشدیده که قبلاً مرتکب تخلف شده بودند به تفکیک هر روستا به دو گروه تقسیم شدند: افرادی که بعد از دورۀ آموزشی مرتکب تخلف شدند و افرادی که تخلف نداشتند. با استفاده از آزمون ویلکاکسون مشخص شد که آیا تفاوت معنیداری در تعداد تخلفات قبل و بعد از دورههای آموزشی وجود دارد یا خیر؟ برای بررسی اثر عوامل اقتصادی و اجتماعی، ابتدا روستاها بر اساس خصوصیات اقتصادی و اجتماعی، خوشهبندی شدند. در نهایت معنیداری ارتباط بین خوشههای فوق و تعداد تخلفات آنها با استفاده از آزمون کایاسکور بررسی شد. نتایج نشان داد که اختلاف معنیداری در تعداد تخلفات، قبل و بعد از دورههای آموزشی وجود دارد. تعداد تخلفات افراد آموزشدیده بعد از شرکت در دورههای آموزشی بهطور معنیداری کاهش یافته است. با وجود این، کاهش تخلفات در همۀ شرایط یکسان نبوده و عوامل فردی، اقتصادی و اجتماعی در آن دخیل بوده است. با تغییر خصوصیات فردی، خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی بهرهبرداران و امکانات و خدمات رفاهی روستاها، موفقیت دورههای آموزشی- ترویجی تحت تاثیر قرار میگیرد. نتایج مبین این است که توجه به خصوصیات اقتصادی و اجتماعی بهرهبردان در طراحی و اجرای دورههای آموزشی- ترویجی میتواند موجب افزایش کارایی دورهها شود.
https://www.ijf-isaforestry.ir/article_4694_62dcf250e38ef7b5b631186c6b9dd998.pdf
2012-10-01
253
263
دورههای آموزشی- ترویجی
تخلف مرتبط با منابع طبیعی
خصوصیات اقتصادی و اجتماعی
خوشه¬بندی
ORIGINAL_ARTICLE
ارزیابی خطرآفرینی درختان چنار (Platanus orientalis Linn.) خیابان ولیعصر تهران
درختان خیابانی از مهمترین عناصر سازندة پوششهای سبز شهری بهشمار میآیند. با توجه به اینکه روزانه افراد و وسایل نقلیة زیادی در پیادهروها و خیابانهای شهر در حرکت هستند، هرگونه عیب و نقصی در این درختان ممکن است به بروز خطرهای مالی و جانی منجر شود. برای این منظور مقدار خطرآفرینی درختان چنار دو سمت خیابان ولیعصر (حد فاصل میدان تجریش تا تقاطع خیابان طوس) با روش آماربرداری صددرصد و با استفاده از معیارهای خشکیدگی شاخهها و سرشاخهها، شکاف، شاخهدهی نامناسب، پوسیدگی، ضعف ساختاری، زخم، مشکلات ریشه و تماس با خطوط برق بررسی شد. در مجموع 457 درخت اندازهگیری شد و پس از تحلیل دادهها سهم هر یک از معیارهای خطرآفرین در آنها مشخص و میزان خطر طبقهبندی شد. نتایج نشان داد که خشکیدگی شاخه و سرشاخه و ضعف ساختاری (بهترتیب با مقادیر 80 و 69 درصد کل درختان) بیشترین سهم را در خطرآفرینی درختان دارند، درحالیکه معیارهای شاخهدهی نامناسب و پوسیدگی کماهمیتترین معیارها هستند. وزندهی معیارهای خطرآفرین نشان داد که 19 درخت (4 درصد کل درختان) در طبقة بسیار خطرناک قرار دارند. همچنین طبقهبندی درختانی که در حال حاضر در طبقههای خطر متوسط و زیاد قرار داشته، ولی در آینده قابلیت تبدیل شدن به درختان خطرناک و بسیار خطرناک را دارند، مشخص شد. درمجموع، انجام اقدامات اصلاحی مانند هرس تاج و قطع شاخههای خشک برای درختان با خطر متوسط و زیاد و قطع درختان بسیار خطرناک پیشنهاد میشود.
https://www.ijf-isaforestry.ir/article_4695_ac0f9fdc078c815e3028d89b666c6987.pdf
2012-10-01
265
275
خیابان ولیعصر
چنار
درخت خطرآفرین
شکاف
زخم
ORIGINAL_ARTICLE
تعیین الگوی دینامیک جنگل و ارتباط آن با تنوع زیستی گونه¬های علفی جنگل¬های تحت مدیریت و مدیریت¬نشدۀ راش شرقی (Fagetum orientalis) (مطالعۀ موردی: جنگل صفارود رامسر)
هدف این تحقیق، بررسی مراحل تحولی در جنگلهای تحت مدیریت و مدیریتنشده و تغییرات ناشی از آن در تنوعزیستی گونههای علفی متاًثر از این روند است. این پژوهش در جوامع راش منطقۀ رامسر واقع در جنگلهای شمال ایران انجام گرفت. بهمنظور تعیین تنوع زیستی مراحل مختلف تحولی در دو منطقۀ مدیریتشده و مدیریتنشده (هریک به مساحت 10هکتار) از جنگلهای راش شمال ایران، الگوهای مراحل تحولی (صعود و افزایش، اپتیمال و تخریب) برای هر یک از قطعات مورد بررسی بهطور مجزا تعیین شد. بهمنظور بررسی پوشش علفی 112رولوه به ابعاد 10×10 متر انتخاب و درصد فراوانی گونههای علفی با استفاده از روش براون بلانکه ثبت شد. سه مرحلۀ تحولی صعود و افزایش، اپتیمال و تخریب در هر دو منطقه مشاهده شد، که بیشترین تکرار پلیگونهای منطقۀ مدیریتشده در مرحلۀ صعود و افزایش و در منطقۀ مدیریتنشده مربوط به مرحلۀ تخریب است. نتایج بررسی تنوع زیستی در بین مراحل دو قطعه نشان داد که در منطقۀ مدیریتشده و مدیریتنشده حداکثر و حداقل مقدار غنای مارگالف بهترتیب در مراحل صعود و افزایش و اپتیمال است. همچنین شاخصهای مختلف تنوع زیستی در دو منطقۀ مدیریتنشده و مدیریتشده (بدون در نظر گرفتن مراحل) نشان داد که بین تنوع زیستی گونههای علفی کف در این دو منطقه هیچ اختلافی وجود ندارد.
https://www.ijf-isaforestry.ir/article_4696_96ac3ddf60d0e87b74d3e6328a03794d.pdf
2012-10-01
277
287
مراحل تحولی
تنوع زیستی
راش
اپتیمال
جنگل مدیریت¬نشده