نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1
دانشجوی دکتری علوم زیستی جنگل، گروه جنگل‌داری و اقتصاد جنگل ، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
2
دانشیار مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
3
دانشیار، گروه جنگل‌داری و اقتصاد جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
4
استادیار موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
5
استادیار، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان قم
10.22034/ijf.2024.424128.1953
چکیده
مقدمه: رویشگاههای ارزشمند ایـران-تورانی، بخش بسـیار مهم و وسیعی از کل رویشگاههای کشور محسـوب می‌شـوند،. درختچه‌های تاغ و گز ازجمله گونه‌های بومی و موثر بر ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی و زیستی خاک در منطقه رویشی ایران تورانی هستند. این پـژوهش اولـین بار به بررسی تغییرات فصـلی تـنفس خاک در یکـی از رویشگاههای مهم بخش ایران تورانی (رویشگاههای خالص تاغ و گز، واقـع دراستان قم)، مقایسات ویژگی‌های زیستی و تغییـرات احتمـالی آن‌هـا در دو بخش زیـر تاج‌پوشـش و بیرون تاج‌پوشـش، در طـی دو فصل پاییز و بهار می‌پردازد.
مواد و روش‌ها: در بهار و پاییز، از محل‌های زیر سایه‌انداز تاج و خارج از تاج‌پوش، 30 پایه تاغ(Haloxylon ammodendron) و 30 پایه گز(Tamarix hispida) در جهت شرق درخت و در عمق 15-0 سانتی‌متری نمونه‌برداری خاک انجام شد و جداگانه درنمونه‌برداری خاک تیمار و شاهد هر گونه، سه نمونه خاک را به طور تصادفی ترکیب و در نهایت20 نمونه مرکب به‌دست آمد. نمونه‌ها برای اندازه‌گیری میزان اسیدیته، ترسیب کربن خاک و فاکتورهای زیستی تنفس-های پایه و برانگیخته، زیتوده میکروبی کربن و پتانسیل نیتریفیکاسیون مورد تجزیه قرار گرفتند. تحلیل داده‌ها با استفاده از تجزیه واریانس سه طرفه انجام شد.
یافته‌ها: فاکتور زیستی تنفس برانگیخته دارای اختلاف معنیدار در سطح اطمینان 95 درصد در دو سطح گونه و زمان می‌باشد که مقدار میانگین آن در خاک گونه گز در بهار 97/20و در گونه تاغ 96/7 میلیگرم Co2 در هر گرم خاک خشک در روز و در پاییز به ترتیب 95/2 و 025/2 میلیگرم Co2 در هر گرم خاک خشک در روز اندازه‌گیری شد و فاکتور زیتوده میکروبی کربن دارای اختلاف معنیدار در طی زمان و بیشترین مقدار در فصل پاییز بود. مقدار میانگین کربن زیست‌توده گونه گز در پاییز 08/4 و بهار03/2، برای گونه تاغ در پاییز 02/4 و در بهار 03/3 میلیگرم کربن زیست‌توده در صد گرم خاک خشک محاسبه شد. میزان سایر فاکتورهای شیمیایی و اندوخته کربن خاک در خاک گونه گز با اختلافی معنیدار بیشتر بود. موقعیت نمونه‌برداری روی هیچ‌یک از فاکتورهای زیستی، اختلاف معنی‌داری ایجاد نکرد.
نتیجه‌گیری: یافته‌ها نشان می‌دهد که میکروارگانیسم‌های خاک در فصل بهار فعالیت بیشتری در مقایسه با پاییز داشته و تحت تأثیر دوره خشکی و گرمای تابستانه از فعالیت میکروارگانیسم‌ها کاسته شده است و با نزدیک شدن به آخر فصل رویش با کاهش شاخص‌های کیفـی و توانایی بهره‌دهی خاک روبرو هستیم. با توجه به تأثیر مثبت و معنیدار درختچه گز روی افزایش تنفس برانگیخته و ترسیب کربن، حفظ و احیاء این گونه بومی باارزش در الویت قرار گیرد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Impact of canopy and seasoning on soil biological characteristics in Haloxylon ammodendron and Tamarix hispida habitats of Qom province
نویسندگان [English]
-
maryam Ordibehesht
1
-
Mohammad Matinizadeh
2
-
Anoushiravan Shirvany
3
-
Hooman Ravanbakhsh
4
-
Hossein Tavakoli Neko
5
1
Ph.D. Student of Biology Forest Sciences, Department of Forestry and Forest Economics Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran.
2
Associate Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Irands.
3
Associate Prof., Department of Forestry and Forest Economics Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran
4
Assistant Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
5
Assistant Prof,, Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Qom, Iran.
چکیده [English]
Introduction and Objective: Shrubs of Haloxylon ammodendron and Tamarix hispida are among the native species that affect the physical, chemical and biological characteristics of the soil in the Turanian vegetation zone of Iran. This research for the first time investigates the seasonal changes of soil respiration in one of the important habitats of this part of Iran (Haloxylon and Tamarix pure habitats, located in Qom province), comparisons of biological characteristics and their possible changes in two parts under canopy and out of canopy. during the two seasons of autumn and spring.
Material and Methods: In spring and autumn, soil samples were taken from the places under and outside the canopy of 30 Haloxylon and 30 Tamarix plants in the east direction of the tree and at a depth of 0-15 cm. All 3 soil samples were randomly combined and finally 20 composite samples were obtained before the test, each soil sample was passed through a 2 mm sieve. The samples were analyzed to measure the chemical factors of carbon, acidity and soil carbon storagr rate and biological factors of basic and induced respiration, carbon microbial biomass and nitrification potential. analysis was done using three-way analysis of variance.
Results: The biological factor of induced respiration has a significant difference at the 95% confidence level (P<0.05) in both species and time levels, the average value of which is 20.97 mg CO2 in day and hour in the soil of Tamarix species in spring and 7.96 mg CO2 in day and hour in Haloxylon species and 2.95 and 2.025 mg CO2 in day and hour in autumn, respectively, and the microbial carbon concentration factor had a significant difference over time and the highest value was in autumn. The average amount of biomass carbon of Tamarix species in autumn 4.08 and spring 2.03, for Haloxylon species in autumn 4.02 and spring 3.03 mg biomass-C 100g ˉ¹ dm was calculated.
Conclusion: The findings show that soil micro organisms are more active in the spring in comparison to autumn and under the influence of the dry period and summer heat, the activity of the microorganisms has decreased, and as the end of the growing season approaches, We are facing a decrease in quality indicators of soil utilization. Considering the positive and significant effect of the Tamarix shrub on the increase of induced respiration and carbon storage, the preservation of this valuable native species should be prioritized.
کلیدواژه‌ها [English]
-
Carbon sequestration
-
dry ecosystem
-
season
-
soil biology
-
soil respiration
)